Thailand-Kemboja Setuju Gencatan Senjata

KUALA LUMPUR – Perdana Menteri Kemboja Hun Manet dan Pemangku Perdana Menteri Thailand Phumtham Wechayachi semalam bersetuju mengadakan gencatan senjata mengikut syarat-syarat berikut:

1. Gencatan senjata kecemasan tanpa syarat yang akan berkuat kuasa pada jam 2400 pada 28 Julai 2025.
2. Mengadakan mesyuarat tidak rasmi komander Panglima Tentera Luar Bandar (Thailand, Tentera Luar Bandar 1 dan 2 dan Kemboja, Kampung Tentera 4 dan 5) pada jam 0700 pada 29 Julai 2025 dan meneruskan penganjuran mesyuarat dengan briged tentera dan ketenteraan yang diketuai oleh ketua ASEAN jika terdapat persetujuan daripada kedua-dua pihak.
3. Mesyuarat Jawatankuasa Sempadan Am (GBC) Kemboja-Thailand pada 4 Ogos 2025, yang mana Kemboja akan menjadi tuan rumah.

Mesyuarat itu dihoskan oleh Perdana Menteri Malaysia Anwar Ibrahim, bersama-sama pegawai Kedutaan Amerika Syarikat dan China. Thailand, yang pada mulanya enggan menyertai sebarang mesyuarat langsung dengan mana-mana delegasi Kemboja akhirnya bersetuju selepas Presiden AS Donald Trump memberikan kata dua bahawa rundingan perdagangan mengenai tarif akan ditangguhkan, jika Kemboja dan Thailand tidak mencapai persetujuan gencatan senjata.

Dengan tarikh akhir rundingan tarif dengan Amerika Syarikat pada 1 Ogos, tiada hasil sebenar lain yang dapat berlaku dalam mesyuarat di Kuala Lumpur. Perjanjian yang dicapai hanya mengembalikan rundingan kepada mesyuarat dua hala.

Saat-saat Akhir Sebelum Gencatan Senjata

1. Dalam beberapa jam terakhir sebelum gencatan senjata berkuat kuasa, kedua-dua pihak sangat aktif di medan pertempuran di sepanjang sempadan. Menurut Khaosod, Wilayah Tentera Ke-2 Thailand mengesan beberapa bateri peluru berpandu PHL-3 dipindahkan ke Wilayah Udon Maechai.
2. Pihak Kemboja melepaskan beberapa siri tembakan ke arah sasaran strategik iChong Daeng-Preah Vihear, dan Phu Makheau. Pihak Kemboja juga telah memindahkan peluru berpandu jarak jauh di sekitar kawasan Lapangan Terbang Samrong. Tentera Kemboja juga diperhatikan memasang periuk api di sekitar kawasan sempadan yang menjadi pertikaian.
3. Tentera Udara Diraja Thailand menggunakan jet pejuang F-16 untuk mengebom semula kawasan Kuil Ta Muen Thom dan Ta Kwai. Pertempuran sengit telah berlaku di sepanjang kawasan sempadan di mana pasukan Kemboja cuba mengukuhkan tanah yang mereka duduki sebelum tarikh akhir tengah malam tadi.
4. Tentera Udara Thailand menyasarkan pusat penipuan (scam) di lintasan sempadan Chong Sai Taku, yang dimiliki dan dikendalikan oleh seorang taikun scammer Kemboja, Ly Yong Phat, yang baru-baru ini dikenakan sekatan oleh Kerajaan AS. Bangunan itu serupa dengan pusat penipuan lain yang dibom di Chong Sangam beberapa hari sebelumnya. Pihak Thailand mendakwa ini juga merupakan pusat arahan tentera.
5. Ly Yong Phat adalah senator bagi Wilayah Koh Kong dan penasihat kanan Hun Sen. Sasaran pusat penipuan di dalam Kemboja dan persengketaan berterusan antara Hun Sen dan keluarga Shinawatra membayangkan beberapa sebab di sebalik pertempuran ini.
6. Angkatan tentera Thailand selama empat hari terakhir telah menumpukan perhatian kepada sasaran pusat penipuan dan menyerang operasi yang dimiliki oleh Kok An, seorang lagi sekutu rapat Hun Sen. Kabel elektrik dan komunikasi ke kasino dan pusat pengubahan wang haram di Poi Pet yang menuju ke bawah tanah di sebelah Thailand juga dipotong semasa konflik.

Isu-isu di atas tidak disentuh semasa perbincangan di Kuala Lumpur.

Terdapat lebih 140,000 orang dipindahkan di wilayah Ubon Rattathani, Sisaket, dan Suring. Disebabkan populasi yang jarang dan bilangan kampung yang kecil di pihak Kemboja, jauh lebih sedikit yang dipindahkan.

Mampukah Gencatan Senjata Berterusan?

Perjanjian di Kuala Lumpur adalah gencatan senjata interim. Pemangku Perdana Menteri Thailand kini wajar memberi taklimat kepada ketua Tentera Ke-2, Leftenan Jeneral Boonsin Padklang, yang mempunyai kuasa sendiri dan akan membuat keputusan operasi di lapangan.

Perdana Menteri Kemboja wajar memberi taklimat kepada bapanya Hun Sen, yang secara peribadi mengendalikan bahagian ketenteraan.

Rakyat Thailand mungkin tidak akan menerima gencatan senjata ini dengan baik, jika Kemboja dilihat "terlepas" daripada kerosakan yang dilakukan. Kerajaan mungkin akan dikritik hebat kerananya. Melihat Phumtham Wechayachi berjabat tangan dengan Hun Manet mungkin sudah cukup untuk menjatuhkan parti Pheu Thai.

Oleh itu, sebarang keputusan akhir tentang sejauh mana kejayaan gencatan senjata ini akan bergantung kepada Thaksin dan Hun Sen, bukan kedua-dua perdana menteri. Medan pertempuran telah ditinggalkan dalam keadaan di mana sangat mudah bagi mana-mana pihak untuk "mewujudkan" kemalangan yang sekaligus menyebabkan pertempuran sekali lagi.

Inilah sebabnya mengapa sangat penting untuk mempunyai wakil Kerajaan China di mesyuarat di Kuala Lumpur pada hari Isnin. Pihak China akan lebih berpengaruh daripada AS atau Malaysia dalam beberapa hari akan datang.

Jika kedua-dua Thailand dan Kemboja mematuhi protokol yang dibangunkan di Kuala Lumpur, ini akan menjadi kemenangan yang sangat diperlukan untuk ASEAN. Walau bagaimanapun, punca-punca sebenar pertempuran itu bukanlah semata-mata bersifat politik atau sejarah, seperti yang dikatakan oleh ramai penganalisis.

Ekonomi Kemboja sedang terjejas teruk, terutamanya selepas operasi scammer yang telah dikawal secara serius. Thailand berminat untuk menguasai beberapa kawasan tanah tinggi strategik, bagi membolehkan mereka menangkis sebarang serangan mengejut dengan lebih mudah.

Secara fizikal, sangat sukar bagi pemerhati untuk meronda bahagian sempadan sepanjang 400 km ini. Bukan sahaja sempadan yang mesti dipantau, tetapi juga peluru berpandu yang melayang di atas ruang awam. Malah akan terdapat banyak isu dalam persempadanan wilayah.